XVII/XVIII w. Nazwisko rodowe

Nazwisko panieńskie Józefy bez wątpienia związane było z borami, których wówczas było wiele dokoła. W różnych dokumentach występuje później jako Józefa z domu Borowicz, Borowska, Naborowicz, Naborowska a nawet Nasorowicz i Maborowicz…
Im dalej w bór, tym więcej drzew.

W swoich badaniach przyjmuję, że wszystkie wersje nazwiska są równie prawdopodobne.
Czemu? To jak przezwisko kolegi w klasie – jedni nazywają go Borowik, inni Borówek, jeszcze inni – Borek. i tak wszyscy wiedzą, o kogo chodzi. Kiedy praprapra-babcia żyła, ludzie jej stanu nie mieli jeszcze nazwisk przypisanych z urzędu. Nie wszyscy w każdym razie. To się dopiero zaczynało. Ojciec Józi mieszkał gdzieś w borze. A może w osadzie Borku czy Borowie? Nieważne. Z czasem panieńskie nazwisko Józi stawało się mniej ważne, w dokumentach wypierane przez nazwisko męża.

1792-1795. Narodziny – gdzie i kiedy?

Według dokumentu śmierci Józefy (patrz ilustracja na końcu artykułu) Józia Borowiczówna urodziła się w Goliszewie / Galiszewie.
Niestety, w dokumentach zgonu rzetelna bywa tylko data i miejsce zgonu.

**************

Są dwie wsie o podobnej nazwie – w transkrypcji rosyjskiej niewiele się różnią.
Galiszewo leży leży 15 km na północ od Kalisza, obecnie w gminie Żelazków, powiat kaliski.
Goliszew – 15 km na południe od Kutna, obecnie w gminie Krzyżanów, powiat kutnowski.

W akcie zgonu czytam, że — в селении Галишевъ Гостиньского Уъзда — czyli Babciny Goliszew należał do ujazdu Gostyńskiego. Ujazd w Rosji (a ten obszar już należał do zaboru rosyjskiego) w XVIII wieku (od 1721) stanowił jednostkę podobną do dzisiejszych powiatów. Ośrodkiem ujazdu Gostyńskiego – jakby miastem powiatowym – był Gostynin.

Czyli tu właśnie – w Goliszewie koło Kutna – urodziła się 3xpra-babcia Józefa.

Kiedy prapraprababcia przyszła tam na świat, rodzice musieli zgłosić ten fakt w parafii. Wówczas zwykle proboszcz administrował danymi osobowymi, zapisując w księgach urodziny, zapowiedzi i zaślubiny oraz zgony.

Nie znam jeszcze dokładnej daty, z metryk narodzin dzieci wiem, że przyszła na świat pomiędzy 1792 a 1795 rokiem.

Goliszew prawdopodobnie należał do parafii Łęki Kościelne. Jest tam do dzisiaj kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny — wzniesiony w 1775 r. czyli około 20 lat przed narodzinami Józefy. Zabytkowy kościółek wśród zieleni to duża i naprawdę piękna drewniana świątynia w Łódzkiem, który wkrótce będzie obchodził 250 lat istnienia. Warto przy tym wspomnieć, że kościółek powstał na miejscu starego, a pierwsza świątynia w tym miejscu była erygowana w 1357 roku (piszę o tym 662 lata później!).

1810 i następne: Małżeństwo, dzieci

Brak metryki ślubu.

Około 1810-1811 roku Józefa wyszła za mąż za Marcina Rogalińskiego, kawalera pochodzącego z Turku, syna Antoniego i Apolonii, który był około 10 lat starszy od panny.

Prapraprababcia Józia z praprapradziadkiem Marcinem mieli jedenaścioro dzieci. Co najmniej jedenaścioro – bowiem tyle dokumentów dotyczących dzieci Józi i Marcina Rogalińskich udało się dotychczas odnaleźć.

Daty życiorysu i dokumenty

• około 1792–95, Goliszew, parafia Łęki — narodziny Józefy Borowicz [brak dokumentu]
• około 1810-1811 — ślub Józefy z Marcinem Rogalińskim [brak dokumentu]
• około 1811 – akt urodzin córki Marianny (zm. 1826) [brak dokumentu]
• 1814-11-05 – akt urodzin syna Marcina Jędrzeja, Wojszyce par. Bedlno
• 1817-08-06 – akt urodzin syna Wawrzyńca, Tarnów par. Bedlno
• 1820-02-17 – akt urodzin córki Joanny, Wojszyce par. Bedlno
• 1820-07-18 – akt zgonu 6-miesięcznej Joanny, Goliszew parafia Łęki Kościelne
• 1821-07-30 – akt urodzin syna Józefa Kalasantego, Goliszew parafia Łęki Kościelne
• 1824-02-10 – akt urodzin syna Xawerego (mój prapradziadek), Goliszew parafia Łęki Kościelne
• 1826-04-27 – akt zgonu 15-letniej córki Marianny, Tadzin par. Brzeziny
• 1826-04-29 – akt urodzin córki Petronelli, Tadzin par. Brzeziny
• 1829-10 – akt urodzin córki Angeli, par. Brzeziny [brak dokumentu]
• 1832-03-01 – akt zgonu córki Petronelli (lat 5 i pół), Lisowice, parafia Brzeziny
• 1832-03-02 – akt zgonu syna Józefa Kalasantego (lat 10 i pół), Lisowice, parafia Brzeziny
• 1832-03-24 – akt zgonu córki Angeli (lat 2 i pół), Lisowice, parafia Brzeziny
• 1833-02-28 – akt urodzin córki Józefy, Kolonia Marianów par. Kołacinek
• 1835 – akt urodzin syna Teofila (I żona Barbara z d. Frontczak, ślub 1858; II żona Ludwika z d. Przeradzka, ślub 1878) [brak dokumentu]
• 1836 – akt zgonu córki Józefy [brak dokumentu]
• 1840 akt urodzin syna – Apolinary Ryszard (20-letni Apolinary ożeniony w 1860 z Angelą z Kozłowskich, 25-letnią wdową po Janie Gradysie) [brak dokumentu]
• 1843-02-22 – akt ślubu syna Ksawerego z Łucją z Jóźwików, I voto Gostyńską, Brzeziny (łódzkie) – świadek
• 1853-09-18 – akt II ślubu syna Ksawerego z Marianną Pacholską, Bronowice
• 1855-03-25, Osiny — śmierć męża Marcina, Józefa zostaje wdową. Przenosiosła się do Kołacinka, do najstarszego syna Marcina Jędrzeja i jego żony Rozalii z Pawlikowskich
• 1858-05-17, Dmosin — ślub syna: Teofil Rogaliński i Barbara Frątczczak
• 1860-02-08, Głowno — ślub syna: Apolinary Ryszard Rogaliński i Angela Kozłowska
• 1860, Osiny — ur. wnuk: Jan Rogaliński (syn Teofila i Barbary)
• 1861, Osiny — ur. wnuk: Andrzej Rogaliński (syn Teofila i Barbary)
• 1863, Dmosin– ur. wnuczka: Józefa Rogalińska (córka Teofila i Barbary)
• 1869-01-30 — ślub wnuka: Jan Rogaliński (syn Ksawerego i Łucji) + Antonina Kotlińska
• 1874-01-28 Kołacinek — śmierć Józefy z Borowiczów Rogalińskiej

Józefa blisko 40 lat żyła u boku swego męża Marcina, który był człowiekiem prostym, ale pracowitym. W dokumentach rodzinnych wymieniane są jego zawody: karbowy, ekonom i włodarz. Ta praca wymagała uczciwości, niekoniecznie wykształcenia.

1855

Po odnalezieniu aktu zgonu Marcina z marca 1855 z przykrością przeczytałam, że zmarł jako żebrak… Jeszcze półtora roku wcześniej, we wrześniu 1853 na ślubie syna Ksawerego pisarz i ksiądz określa jego rodziców, Marcina i Józefę, jako wyrobników.

Co takiego wówczas się stało, że w akcie zgonu mąż Józefy – i ojciec jej ośmiorga dzieci – został określony jako żebrak? Czy dramaty jakoweś, czy też zwykła pomyłka lub złośliwość pisarza przy niepiśmiennych, którzy sprawdzić tekstu nie mogli?

Wiem, że ostatnie lata Józefa spędziła w Kołacinku u swego pierworodnego syna Marcina Jędrzeja Rogalińskiego (1814-1888) i jego żony Rozalii z Gawlikowskich Rogalińskiej (1810-1886). Tenże syn, ekonom z zawodu, pochował tu Matkę w 1874 roku.

Dalsze poszukiwania dokumentów o 3xpra i tych gałęzi rodziny trwają – – –

1874. Śmierć Józefy Rogalińskiej

Poniżej – moje tłumaczenie aktu zgonu.

8 Kołacinek

Działo się we wsi Kołacinek 17/29 stycznia 1874 roku o godzinie dziesiątej rano stawił się Marcin Rogaliński, ekonom, syn zmarłej lat 62, i Paweł Nockowski, rolnik lat 40, zamieszkali w Kołacinku i oznajmili, że 16/28 stycznia bieżącego roku o godzinie dziesiątej rano zmarła w Kołacinku Józefa Rogalińska, wdowa lat 79, urodzona we wsi Goliszew ujazdu Gostyńskiego, córka nieznanych rodziców, zamieszkała przy synu w Kołacinku. Po naocznym upewnieniu się o zejściu Józefy Rogalińskiej akt niniejszy przeczytano obecnym niepiśmiennym i przez nas podpisano.
Ksiądz Ignacy Piniarowicz, administrator parafii Kołacinek utrzymujący akta stanu cywilnego

Kołacinek (Kołaczynko), wieś i folwark, powiat brzeziński, gmina Mroga Dolna, parafia Kołacinek. Posiada kościół parafialny drewniany i szkołę. W r. 1827 było tu 29 domów, 199 mieszkańców.

Na stronie parafii pod wezwaniem Wszystkich Świętych w Kołacinku czytamy:
<< Pierwszy kościół, także drewniany, postawiony był przed 1521 r. Obecny wzniesiono zapewne w XVIII w. przebudowano w 1788 r. i dobudowano kaplice boczne. W 1870 r. dobudowano kruchtę i zakrystię. Kościół jednonawowy z bocznymi kaplicami otwartymi na nawę, z prezbiterium od wsch. i kruchtą od zach. na osi. Przebudowana zakrystia od płn. budynek drewniany z klasycyzującą fasadą. Budowla drewniana, konstrukcji zrębowej, z zewnątrz szalowana deskami. >>
Czyli podczas pogrzebu Józefy bryła tego kościółka była jeszcze o wiele prostsza.

Cmentarz w Kołacinku mieści się w starym borze pomiędzy Mrogą – tutejszą rzeką a – ha! – parkiem dziecięcych zabaw o nazwie Dinopark (od 2007 r. mieszkają tu dinozaury i ich krewni)….

---

1 650x